Ludzie wśród książek

Zbigniew Pakuła
Ryszard Low

LUDZIE WŚRÓD KSIĄŻEK

Księgarzem najprawdziwszym z prawdziwych był Jan Fok. Takie imię i nazwisko przybrał w czasie okupacji krakowski księgarz i wydawca – syn i wnuk księgarzy Michał Diamant. Od razu po wojnie uruchomił on w Krakowie Wydawnictwo „Przełom”, które prowadził do grudnia 1949 roku. Wydał wówczas tomiki wierszy – debiuty Tadeusza Różewicza i Aleksandra Ziemnego, a także Jalu Kurka, niekomentowane teksty klasyków polskich, Obraz literatury polskiej braci Mazanowskich, wraz z oddzielnym uzupełnieniem Stefana Papee Współczesna literatura polska 1918-1947 (1948) i wiele innych. Miał znakomite wyczucie rynku i doskonale zdawał sobie sprawę z potrzeb czytelniczych, zwłaszcza szkolnych.  

Na początku roku 1950 Fok przybył do Izraela zaopatrzony w zestaw książek bibliotecznych pochodzących z wypożyczalni w Katowicach i Wrocławiu – z ich pieczątkami – których był prawdopodobnie wspólnikiem. Ksiązki te włączył do zasobów nabytej w Tel Awiwie, od dawna zaniedbanej wypożyczalni i na pierwszym Pietrze domu przy Allenby 35 otworzył wypożyczalnię – antykwariat pod firmą „Hasefer” („Książka”).

Niedługo potem usiłował rozwinąć także wydawnictwo książek hebrajskich, bez powodzenia jednak. Wydał bodajże tylko dwa tytuły dla dzieci, ilustrowane z klisz przywiezionych z Polski. Było to 24 barwne plansze sporządzone przez Marcina Szancera a rzekomo wypożyczone Fokowi przed wyjazdem do Izarela przez ich właściciela, księgarza i wydawcę warszawskiego Ludwika Fiszera, o zwrot których dopominał się jeszcze z kart Wspomnienia starego księgarza wydanych w roku 1959. Nawet zapytałem o to Foka po tym, jak te memuary nas tutaj doszły, „kto takie rzeczy pożycza – powiedział – przecież ja to od niego odkupiłem”. (...)

© Copyright 2014