XIII konferencja syjonistów w Poznaniu
XIII KONFERENCJA SYJONISTÓW NIEMIECKICH W POZNANIU W 1912 ROKU.
PUNKT ZWROTNY DLA ŻYDOWSKIEGO RUCHU NARODOWEGO
Najważniejszym, corocznym wydarzeniem w światowym ruchu syjonistycznym
przed ustanowieniem państwa Izrael w 1948 roku był zjazd
organizacji, inaczej nazywany kongresem lub konferencją. Odbywał się
zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i lokalnym – krajowym.
Jeden z nich odbył się w Poznaniu, w 1912 roku. W polskiej historiografii
nie można znaleźć o nim wielu informacji. Wiadomo jednak, że miał
istotne znaczenie zarówno dla niemieckiego, jak i ogólnoświatowego
syjonizmu. W niniejszym artykule omówiono XIII konferencję syjonistów
niemieckich, która wpłynęła na zmiany w polityce palestyńskiej
i krajowej, żydowskiego ruchu narodowego przed I wojną światową.
Nowe założenia programowe utrzymane zostały do 1939 roku, zmieniając
(modernizując) metody i kierunki pracy krajowych organizacji
syjonistycznych w dwudziestoleciu międzywojennym.
Niemieccy syjoniści założyli swoją pierwszą organizację w 1894 roku
w Kolonii (National-Jüdischen Vereinigung). Po I Kongresie Syjonistycznym
w Bazylei w 1897 roku utworzyli Zionistosche Vereinigung für
Deutschland. W 1914 roku zwolennicy syjonizmu w Rzeszy stanowili
około 4% wszystkich obywateli wyznania mojżeszowego, którzy w przeważającej
części popierali bądź byli członkami organizacji Centralverein deutschen Staatsbürger jüdischen Glaubens. Mimo to syjoniści byli jedną z najaktywniejszych żydowskich formacji politycznych w Niemczech.
Syjoniści niemieccy wywierali duży wpływ na całą Światową Organizację
Syjonistyczną (dalej: ŚOS), gdyż przez wiele lat zajmowali stanowiska
kierownicze. Ponadto centrala ruchu w latach 1905–1911 roku mieściła
się w Kolonii, zaś w latach 1911–1920 w Berlinie. Historyk Jehuda Reinharz
pisał, że przed 1914 rokiem organizacja niemiecka, licząca około
10 tysięcy członków, była największą ze wszystkich ówczesnych frakcji
w krajach europejskich. W Komitecie Akcyjnym ŚOS zasiadali między
innymi Dawid Wolffsohn (1856–1914) i Otto Warburg (1859–1938),
jedni z liderów niemieckich syjonistów. Ich dominację zakończyła I wojna
światowa i przeniesienie siedziby ŚOS do Londynu3.
XIII konferencja syjonistów niemieckich w Poznaniu stała się punktem
zwrotnym w historii syjonizmu. Do tamtego czasu nie udało się skłonić mocarstw do nadania Żydom prawa osiedlenia się w Palestynie. Zabiegi
polityczne i działalność dobroczynna nie przynosiły efektów, co skutkowało
umocnieniem pozycji grona radykalnych praktyków, którzy stronili
od ideologicznych walk (co było jedną z bolączek ruchu). Na zjeździe
miały zostać przedstawione nowe postulaty polityczne wskazujące dalsze
kierunki pracy zarówno dla syjonistów niemieckich, jak i ŚOS.
Przebieg konferencji
Delegaci, którzy do Poznania przybyli pociągiem, z dworca odbierani
byli przez recepcjonistów czekających przy stołach ozdobionych
biało-niebieskimi wstęgami. Po rejestracji grupy gości były prowadzone
lub zawożone do Hotelu Friedrichshof, gdzie miały gwarancję
zakwaterowania. Wieczorem, 26 maja, w hotelu odbyła się uroczysta
kolacja, na której obecni byli organizatorzy i gospodarze z Zionistosche
Vereinigung für Deutschland oraz Zionistische und Nationaljüdische
Organisation in Posen.
Od 27 do 28 maja obrady konferencji odbywały się w sali wielkiej
Reichshalle przy Herderstraße (obecnie ul. Jana i Jędrzeja Śniadeckich
na Łazarzu). Niektóre spotkania i dyskusje polityczne prowadzono również
w sali konferencyjnej na terenie poznańskiego ogrodu zoologicznego.
(...)
Mateusz Pielka