Śpiewy synagogi amerykańskiej (M.Krajewska, "Współczesne śpiewy synagogi amerykańskiej..."; rec.)
Syntetyczna praca o charakterze teoretyczno-praktycznym powstała na kanwie obserwacji i współuczestnictwa autorki w wykonywaniu śpiewów synagogalnych w Stanach Zjednoczonych. Monika Krajewska zajęła się zagadnieniem dotychczas niepodejmowanym przez polskie środowisko naukowe, stąd praca jest zbiorem naukowych refleksji związanych z wykonawstwem liturgicznej muzyki żydowskiej.
Pomimo upływu wielu tysięcy lat dziedzictwo kulturowe Izraela zachowało się do naszych czasów, chociażby w postaci muzyki żydowskiej. Paradoksalnie diaspora i brak państwowości ugruntowały świadomość kulturową Żydów. W epoce globalizacji muzyka synagogalna zyskała nowe życie. Ze względu na wysoki poziom artystyczny i zakorzenienie w tradycji, wzbudza ona coraz większe zainteresowanie, zwłaszcza za Oceanem. Mimo, iż pierwsi Żydzi pojawili się w Stanach Zjednoczonych w połowie XVII wieku, to dopiero emigracja Żydów z obszaru Europy Środkowej w połowie XIX wieku, przyniosła ożywienie muzyczne. Wykształcony w głównej mierze przez Żydów aszkenazyjskich styl śpiewów synagogi amerykańskiej jest wypadkową tradycyjnej muzyki synagogalnej, kształtującej się wówczas kultury amerykańskiej i europejskiej sztuki wokalnej.
Znaczną część pracy obejmuje bardzo szczegółowa analiza techniczno-formalna poszczególnych śpiewów. Monika Krajewska opisuje poszczególne śpiewy pod względem agogicznym, rytmicznym, melodycznym i harmonicznym. Klasyfikuje je również ze względu na okoliczności powstania i ich umiejscowienie w kalendarzu liturgicznym. Reformatorami liturgicznej muzyki żydowskiej są m. in. Salomon Sulzer (z Austrii), Louis Lewandowski (urodzony we Wrześni), Sigmund Schlesinger (z Niemiec), Edward Stark czy Max Janowski. Podtrzymali oni funkcję kantora, który przewodząc modlitwie jest odpowiedzialny za całość śpiewów liturgicznych i kształcenie swoich następców. Poprzez wprowadzenie do śpiewów modulacji, zwrotów chromatycznych zyskały one nowe brzmienie harmoniczne i symboliczne (charakter zmian najczęściej zależy od tradycji muzycznych kraju z którego pochodzi kompozytor). W popularnym Avinu Malkeinu, śpiewanym podczas Rosh Hashana i Yom Kippur Max Janowski wprowadził ciąg akordów dysonansowych – septym i non, które mają podkreślić charakter pokutny tekstu. W wykonawstwie śpiewów synagogalnych oprócz podstawowych umiejętności związanych ze śpiewem bel canto i długim frazowaniem legato przydatne są techniki melizmatycznego śpiewu, koloraturowych pasaży, portamento czy krekhts (płaczliwego zawodzenia).
Dołączony do książki aneks charakterystycznych skal żydowskich, ośmiu tonów psalmowych, a także nutowe zapisy śpiewów synagogalnych i ich utrwalenie na CD są dodatkowym elementem umożliwiającym zapoznanie się z liturgiczną muzyką żydowską. Autorka prezentując genezę, charakterystykę i problemy w wykonawstwie synagogalnej muzyki w Stanach Zjednoczonych pokazuje, iż mimo upływu tysięcy lat ta muzyka cały czas ma przed sobą ogromne możliwości rozwoju. Zachęcając do dalszych badań i obserwacji związanych z innymi środowiskami muzycznymi na świecie, pokazuje jak wiele aspektów muzyki liturgicznej nie zostało jeszcze odkrytych i naukowo opisanych.
Monika Krajewska, Współczesne śpiewy synagogi amerykańskiej i ich praktyka wykonawcza, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, Poznań 2014 [do książki dołączona płyta z wybranymi śpiewami synagogi amerykańskiej w wykonaniu Moniki Krajewskiej (mezzosopran) i Natashy Ulyanowsky (organy)].