Sprzedawcy idei (Jan Werner Müller, "Przeciw demokracji")

Marek Wilk

Niemiecki historyk kreśli polityczny pejzaż XX wieku. Wędrujemy z autorem od Portugalii przez Francję, Niemcy, Włochy po Rosję, śledząc ideologie i ruchy społeczne, które zatruły minione stulecie.Chociaż praca Müllera dotyczy czasów minionych, to ma się wrażenie, że odsłaniane problemy pozostają aktualne, skłaniając do namysłu nad współczesną Europą. Wiek XX nazywany jest często „wiekiem ideologii”. Polityczna gorączka, która ogarnęła kontynent z końcem Wielkiej Wojny, przepełniona była
pasją i fanatyzmem. Chciano naprawić świat i społeczeństwo.
Przypominając o tym, Müller kwestionuje nazywanie minionego stulecia jedynie „wiekiem nienawiści”. Miliony Europejczyków traktowały nowe idee jak lekarstwo na trapiące ich problemy. Dostrzegały w nich obietnice zbudowania nowych, sprawiedliwszych instytucji. Musimy zrozumieć – przekonuje Müller – dlaczego tamte ideologie mogły być atrakcyjne. To nie oznacza usprawiedliwiania krzywd, które wyrządziły.
Autora interesuje obszar praktyki, który rozciąga się pomiędzy teoriami formułowanym przez filozofów a działalnością tych, których za Friedrichem von Hayekiem nazywa „zawodowymi sprzedawcami używanych idei”. To ci ostatni mieli decydujący wpływ w czasach, które cechował popyt na idee tak potrzebne
nowym politycznym podmiotom. Trzeba przyznać, iż okazali się niezwykle zdolni, sprawnie i skutecznie sprzedając nowe formy uzasadnienia władzy, takie jak idee czystego rasowo narodu czy społeczeństwa kierowanego przez partyjną awangardę.
Marek Wilk

Jan-Werner Müller
PRZECIW DEMOKRACJI .
IDEE POLITYC ZNE XX WIEKU W EUROPIE
Przeł. Jakub Majmurek, Wydawnictwo Krytyki
Politycznej, Warszawa 2016

© Copyright 2014