Rok 1934. Syjonistycznie w Poznaniu

Andrzej Pakuła

Mało wiemy o życiu politycznym żydowskich mieszkańców międzywojennego Poznania. Jednym ze źródeł informacji są sprawozdania z życia mniejszości narodowych, składane w Urzędzie Wojewódzkim Poznańskim. Poniżej prezentujemy zapiski dotyczące mniejszości żydowskiej z roku 1934, które dowodzą, że do Poznania przyjeżdżali żydowscy działacze, a krajowa mozaika polityczna budziła zainteresowanie i aktywizowała mieszkańców miasta.

STYCZEŃ . W życiu ludności żydowskiej na uwagę zasługuje antyhitlerowski wiec żydowski, zwołany przez kupców żydowskich w Poznaniu w dniu 17 stycznia, w którym wzięło udział około 400 osób. Przewodniczył kupiec Domb z Poznania, przemawiali Sorski z Poznania w żargonie oraz Eiger i Turkow z Warszawy po polsku. Przewodniczący zagajając podniósł, że zebranie zwołane zostało dla omówienia bolącej kwestii obecnego życia narodu żydowskiego. Wszyscy trzej mówcy omawiali niedolę ludności żydowskiej w Niemczech pod rządami Hitlera i wskazywali, że jedyną bronią jaką Żydzi mogą skutecznie walczyć w obronie swych uciskanych braci, jest bojkot towarów niemieckich. Eiger wskazał, że wojna celna narzucona w swoim czasie Polsce dała korzyść Polsce a straty Niemcom i uzasadniał poważne znaczenie tej broni ekonomicznej. Turkow dowodził, że hitleryzm już dziś wychodzi poza granice Niemiec, dokonując zamachów i anarchizując na terenie innych państw. Na zakończenie przewodniczący podziękował mówcom i wezwał zebranych, by wzięli do serca ich wywody. Rezolucji nie powzięto.
Poza tym 21 stycznia odbyło się w Poznaniu zebranie miejscowego komitetu Keren ha-Jesod1. W zebraniu wzięło udział około 200 osób. Po zagajeniu przez adwokata Cohna z Poznania, referat pt. „Zadania młodzieży żydowskiej w odbudowie Palestyny” wygłosił Gorzałka z Warszawy. W referacie tym mówca wskazał, że odbudowę ojczyzny żydowskiej dokonać może tylko świadoma swych celów młodzież żydowska. Drugi referat o ekonomii i kulturze żydowskiej wygłosił były poseł Lewinson2. Mówca zaznaczył, że naród żydowski rozbity na grupy w poszczególnych krajach jest skazany na zagładę. Zwłaszcza Żydzi w Niemczech, wobec zastosowania metod hitlerowskich, są poważnie zagrożeni. Żydzi w Ameryce zostali finansowo poważnie zachwiani wskutek kryzysu. Błędem Żydów amerykańskich było to, że nie dążyli do opanowania ziemi, kopalń i przemysłu. Dlatego dążyć należy, żeby Żydzi w Palestynie zdobywali ziemię i przemysł i stworzyli armię, aby liczono się z ich siłą państwową. W końcu podkreślić należy, że obaj mówcy wzywali do zbierania funduszy dla wzmocnienia żywiołu żydowskiego w Palestynie. Przebieg spotkania był spokojny. (...)

© Copyright 2014