Żydzi z Wągrowca

O wystawie w Domu Spotkań

Wydobycie z dna rzeki Wełny w 2015 roku fragmentów macew pochodzących z dawnego kirkutu zainspirowało członków Wągrowieckiego Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego im. Stanisława Przybyszewskiego do przypomnienia dziejów mieszkającej od XVIII wieku społeczności żydowskiej.

Wielomiesięczne poszukiwania materiałów na ten temat w archiwach polskich, niemieckich, amerykańskich i izraelskich oraz nawiązanie kontaktów z potomkami wągrowieckich Żydów ze Stanów Zjednoczonych, Izraela, Niemiec i Australii zaowocowały przygotowaniem projektu „Wągrowieccy Żydzi – Ślady (nie) pamięci”. Wystawa najpierw została pokazana w Wągrowcu, a  w kwietniu 2019 roku w Poznaniu, w Domu Spotkań przy ul. Żydowskiej. Podczas jej otwarcia Danuta Chosińska i Alicja Grzechowiak mówiły, że przygotowanie wystawy przypominało dopisywanie kolejnych rozdziałów do nieznanej i zapomnianej historii miasta Wągrowca. Na przygotowanych planszach pokazano niezwykle interesujące materiały ikonograficzne i informacyjne dotyczące dawnych mieszkańców miasta. Wśród najbardziej znanych znaleźli się m.in.  żydowski teolog Heymann Arnheim, Lewin Rothmann - nadworny lekarz wicekróla Isma’ila Paszy, czy też Max Gerson, autor tzw. „diety migrenowej” będącej filarem opracowanej przez niego terapii antynowotworowej. 
Na wystawie przypomniano historię rodziny Moritza Karpena, stolarza który miał dziewięciu synów. Jeden z nich, Solomon, to przykład spełnienia „amerykańskiego snu”. Jego firma w Chicago („S.Karpen & Bros”) stała się światowym potentatem w produkcji mebli tapicerowanych. Z Wągrowca pochodził także Martin Kochmann, uczestnik antynazistowskiego ruchu oporu w Berlinie. Martin z żoną Salą związał się z grupą pochodzącego z Mosiny Herberta Bauma. Wszyscy zostali aresztowani przez Gestapo i skazani na śmierć. Ich groby znajdują się na żydowskim cmentarzu w Berlinie-Weißensee. Autorzy wystawy przypomnieli także postaci, które z Wągrowca nie pochodziły, ale ukończyły w miasteczku gimnazjum. Był wśród nich Ludwig Chodziesner, prawnik, obrońca w głośnych procesach obyczajowych w Berlinie. Wystawę o Żydach z Wągrowca przyjęto z zainteresowaniem, a pracę nad jej przygotowaniem przez członków stowarzyszenia z dużym uznaniem.  (msp)    
 

© Copyright 2014