Dwadzieścia lat temu ukazał się pierwszy numer czasopisma „Miasteczko
Poznań”. Miała to być krótka wydawnicza przygoda, zaplanowałem trzy edycje. Był
to osobisty projekt wynikający z moich podróży w latach 90. do Izraela. Chciałem
opowiedzieć na łamach pisma o spotkaniach z Żydami związanymi z Poznaniem
i Wielkopolską. Wielu z nich urodziło się nad Wartą, wielu spędziło tu dzieciństwo
i młodość. Gdy ich odwiedzałem w Tel Awiwie, Jerozolimie, kibucu En ha-Szofet,
wspominali z czułością czas przed Zagładą.
Zapisywałem ich opowieści. Chciałem je przywrócić mieszkańcom miasta, które się
od nich odwróciło i o nich zapomniało. Po ukazaniu się pierwszego numeru

Noach Lasman urodził się w Kaliszu. W wieku trzech lat wyjechał z rodzicami do Kórnika, z którego po kilku miesiącach Lasmanowie przenieśli się do Poznania i zamieszkali przy ulicy Żydowskiej. Gdy wybuchła wojna, uciekli do Łosic, małego miasteczka na Podlasiu. Z łosickiego getta rodzina została wywieziona do Treblinki. Ocalał jedynie Noach, który po wojnie wrócił do Poznania, by w 1957 roku wyjechać do Izraela.

W okresie międzywojennym wyjeżdżali do Palestyny. Po wojnie do powstałego w 1948 roku państwa Izrael, a także do Stanów Zjednoczonych, Australii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Wenezueli. Poznaniaków ocalonych z Zagłady nie było wielu. Ci, którzy osiedlili się w Izraelu, założyli organizację ziomkowską, w latach 1992–1994  upamiętnili w Jad Waszem swoich braci zamordowanych przez nazistów i wydali Księgę pamięci poznańskich Żydów[1]. Jednej z ulic w Tel Awiwie nadali nazwę „rehow kehilat Poznan” (ulica gminy Poznań).

"On a warm summer day, he liked to stand in front of his house at the intersection of Żydowska and Dominikańska." Such a picture – the image of a resolute boy standing on the threshold of the house – begins Zbigniew Pakuła's story about the life of Baruch (Bronek) Bergman, entitled “Poznań, majn hejm” (Poznań, my home). The story of a Poznań resident who ended up on the other side of the world after the war. But whenever he could, Baruch returned longingly to where he was from, even though none of his former colleagues was waiting for him there.

Zbigniew Pakuła

Kampania antysyjonistyczna rozpętana 50 lat temu dotknęła także społeczność żydowską mieszkającą  w wielkopolsce. w powszechnym odbiorze Poznaniaków marzec ‘68 kojarzy się jednak tylko  z rewoltą studentów i buntem młodego pokolenia.  Z tego być może powodu w opisie wydarzeń pomija się żydowskich mieszkańców i bagatelizuje antysemicki kontekst. Przywołując z nazwiska znane marcowe postaci: pisarzy, uczonych, artystów, zapomina się, że z paszportami w jedną stronę dołączyli do nich anonimowi emigranci z Poznania, Kalisza, Lwówka  czy Grodziska Wielkopolskiego. 

Łukasz Niparko

Anne Frank Projekt:
Poznań
Była to letnia szkoła tolerancji i przeciwdziałania antysemityzmowi,
adresowana do uczniów poznańskich gimnazjów i liceów, prowadzona
przez Sudipa Bhandariego i Łukasza Niparko (Humanity
in Action). Przez dwa tygodnie, piętnastu młodych poznaniaków
poznawało historię i kulturę poznańskich Żydów, których istnienie w
przestrzeni miejskiej zamknęły druga wojna światowa i post-wojenna
rzeczywistość. Prowadzone warsztaty dotyczyły także prawnych
aspektów związanych z przestrzeganiem praw człowieka i przeciwdziałaniem
dyskryminacji. Realizacja projektu była możliwa dzięki
Fundacji „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” (EVZ), patronatom