In pre-war Poznań, with a populace of around 270,000, Jews constituted just over one per cent of the population. After the war, only a few returned to their homes, and even they left quite quickly afterwards. Most of them went to Israel, and here in the 1990s, the survivors decided to meet. They also organized a convention in Poznań. "We finished the roll-call in a few minutes because so few of us were left alive" - ​​Hersz Kronenberg recalls those events in a story entitled "Nothing here for us". It’s one of the fourteen accounts collected by Zbigniew Pakuła in the book "Chaverim. Jews of Poznań". It is a bitter read.

Emilia Walczak

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego od dobrych już paru
lat zajmuje się publikacją książek związanych z historią
i kulturą Żydów w Polsce. Nie do przecenienia jest oczywiście
świetna seria „Judaica Łódzkie”, w ramach której ukazało się między
innymi pierwsze tłumaczenie na język polski jidyszowych Bałut.
Powieści o przedmieściu (2018) Jisroela Rabona czy też Sztetl,
szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów
w Łodzi (1905–1939) pod redakcją Dariusza Dekierta, Ewy Wiatr
i Krystyny Radziszewskiej z 2019 roku. Ale również pośród książek
z zakresu filologii polskiej znaleźć można prawdziwe perełki. I tak
jak pasjonująca i rzucająca całkiem nowe światło na kanonicznych

Po raz pierwszy odwiedziłem Płońsk latem 1993 roku. Byłem wówczas członkiem izraelskiej ekipy filmowej, realizującej serial dokumentalny Po-lan-Yah o historii polskich Żydów. Celem naszej jednodniowej wyprawy było zobaczenie i sfilmowanie starego Płońska, rodzinnego miasta Dawida Ben Guriona, twórcy i założyciela współczesnego Izraela. Pierwsze wrażenie było dość nijakie: typowe mazowieckie miasteczko, 65 kilometrów na północny zachód od Warszawy. Dwadzieścia kilka tysięcy mieszkańców, w tym zapewne ani jednego Żyda, dość charakterystyczny rynek, przyjemna na pozór rzeczka, główne ulice w centrum miasta nazwane, z szacunku dla większych okolicznych miast, Płocką i Warszawską, przy których zachowało się jeszcze kilka starych, drewnianych domów, sugerujących jakąś przeszłość.

Trzynastego grudnia 2019 roku minęło osiemdziesiąt lat od wysiedlenia Żydów z Poznania. Zgromadzonych  w obozie przesiedleńczym lager Glowna (obóz Główna) wywieziono wagonami do Generalnego Gubernatorstwa w okolice ostrowa lubelskiego. Wśród wysiedlonych był ostatni rabin Poznania Dawid Szyja Sender z żoną Esterą i synkiem Henochem.

Prof. Piotr Wróbel

"Auswanderung". Exodus Żydów z obszaru Wielkopolski w latach 1918-1921.

W 70. rocznicę przypomnijmy udział żydowskich żołnierzy w bitwie pod Monte Cassino. Zwłaszcza, że w armii generała Andersa, która stoczyła tę zwycięską bitwę, odnajdziemy wiele wielkopolskich śladów. Wśród żołnierzy poległych jeszcze na terenie ZSRR, a później w Iraku, Palestynie i Włoszech znajdziemy  m.in. Dawida Beatusa i Mońka Kapłana z Kalisza, Artura Goldbarda z Szamotuł, Maksymiliana Dawidowicza ze Złoczewa, Mieczysława Zybelberga z Koła. Tych śladów jest więcej gdy poszukamy ich w Armii Czerwonej czy na froncie zachodnim. Tu wśród poległych znajdziemy m.in. Władysława Cymermana z Ostrowca pod Kaliszem, który zginął pod Mirosławcem, Michała  Korna z Włodawy, Dawida Rubinszteina z Turku.