Wyszukiwanie
Numer 4/2024

W numerze polecamy rozmowy z pisarkami Bellą Szwarcman-Czarnotą i Weroniką Kostyrko, reżyserką Dorotą Abbe i Wiktorem Skokiem z zespołu Jude. Prezentujemy także cenne tłumaczenia z jidysz i z języka rosyjskiego utworów literackich i tekstów informacyjnych z żydowskich gazet. Piszemy również o kontrowersjach wokół Pomnika Wypędzonych Wielkopolan oddanego w 85. rocznicę wysiedleń mieszkańców z miasta Poznania. 


NR 4/2024
NR 4/2024
W NUMERZE

Turkusowe oczy

Roman Chojnacki

Wiersz poznańskiego poety, autora tomu Struga poświęconego tematom żydowskim.


Babi Jar. Na głosy

Marianna Kijanowska

Wiersze ukraińskiej poetki w tłumaczeniu Zbigniewa Dmitrocy z tomiku Babi Jar. Na głosy uhonorowanego w 2022 roku nagrodą Europejski Poeta Wolności.


Opowiadania

Isaak Babel

Opowiadania Isaaka Babla ze zbioru Armia konna: „Gedali”, „Kirkut w Kozinie”, „Rabbi” i „Syn rabbiego”. W tłumaczeniu Zbigniewa Dmitrocy.


Majdanek

Leonid Pierwomajski

Wiersz Leonida Pierwomajskiego (właść. Ilja Gurewicz), ukraińskiego poety pochodzenia żydowskiego. Żył w latach 19081973. Podczas II wojny światowej pracował jako korespondent wojenny.


Wiersze

Siemion Lipkin

Utwory w tłumaczeniu Zbigniewa Dmitrocy pochodzącego z Odessy rosyjskiego poety pochodzenia żydowskiego. W czasie II wojny światowej pracował jako korespondent wojenny. Żył w latach 19112003. W dziesiątą rocznicę śmierci na ścianie domu, w którym się urodził, została odsłonięta tablica pamiątkowa.


Z opowieści chasydzkich

Icchak Lejb Perec

Tłumaczenia trzech opowieści chasydzkich Pereca, urodzonego w 1852 roku w Zamościu polskiego i żydowskiego pisarza, jednego z głównych twórców literatury jidysz, adwokata i działacza społecznego.


Biała chała

Lamed Szapiro

Utwór pochodzący ze zbioru Wylej swój gniew. Opowiadania. Autorką tłumaczenia z jidysz jest Bella Szwarcman-Czarnota.


Trwanie przy języku jidysz

Rozmowa Marka S. Bochniarza z Bellą Szwarcman-Czarnotą

Rozmowa przeprowadzona z okazji uhonorowania Belli Szwarcman-Czarnoty przez „Literaturę na Świecie” nagrodą w kategorii proza za przekład krótkich utworów Lameda Szapiry z języka jidysz. Opowiadania Szapiry ukazały się nakładem wydawnictwa Warsztaty Kultury z Lublina.


Kandydat na rabina, złodziej, więzień zakładu w Rawiczu. A może żydowski François Villon?

W artykule pokazujemy, jak o Urke Nachalniku, czyli Icku Farbarowiczu, zamordowanym w 1939 roku w Otwocku, pisano na łamach żydowskiego pisma „FORWERTS” w latach 19331951. Autorem przekładu z jidysz jest Krzysztof Modelski.


Far a besere un szenere

Bella Szwarcman-Czarnota

Artykuł nosi podtytuł: Śpiew Bundu – najważniejsze idee i postaci. Autorka opowiada między innymi o warszawskim chórze Hazomir i chórze Skifu. Przywołuje postaci Mojsze Szneura, Jankewa Glatszejna, Jankla Trupiańskiego, Josef Mlotka.


Niepokorna. Malarstwo i rzeźba Haliny Korn

Joanna Krasnodębska

Artykuł powstał z okazji wystawy prac Haliny Korn w Muzeum Uniwersyteckim w Toruniu. Artystka, znana jako „żona swojego męża”, czyli Marka Żuławskiego, z malowania uczyniła swoją pasję i sens życia. Artystka urodziła się w Warszawie w 1902 roku jako Halina Korngold. Największa kolekcja jej dzieł znajduje się w Toruniu, a także w Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Narodowym w Poznaniu.


Mariana Marzyńskiego filmy dokumentalne o pomarcowych emigrantach w Danii

Mikołaj Jazdon

Autor pokazuje, jak Marian Marzyński zaczynając od dokumentów prezentujących pomarcową emigrację w Danii, poszerzył swoją twórczość o tematykę dotyczącą różnych form oporu artystycznego wobec komunistycznego totalitaryzmu. Zdaniem Jazdona stworzył „w pojedynkę niezależne kino emigracyjne”.


„Byłeś dla mnie jak brat”

Marek S. Bochniarz

Artykuł zainspirowany filmem Palestyna, której nie było. Autor tego dzieła – Yvann Yagchi – funkcjonuje w ramach kina palestyńskiej diaspory. Bochniarz nazywa film wyjątkowym, bo dotyczącym „przyjaźni niemożliwej”. Przyjaźni Palestyńczyka z Izraelczykiem.


„Niemieccy Żydzi dzisiaj”

Marek S. Bochiarz

„Niemieccy Żydzi dzisiaj” to temat reporterski, jaki obrał sobie fotograf Leonard Freed, podróżując na początku lat 60. ubiegłego wieku po Republice Federalnej Niemiec. Zrealizowany materiał został wydany w 1965 roku w formie książki Deutsche Juden Heute. Ten zbiór pięćdziesięciu dwóch fotografii można było po raz pierwszy zobaczyć w całości na wystawie w Muzeum Żydowskim w Berlinie (11.11.2024–27.04.2025).


Liczy się tylko życie

Ze Zdzisławem Berytem rozmawia Zbigniew Pakuła

Zdzisław Beryt to poznański dziennikarz, więzień obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Rozmowa została przeprowadzona w 1995 roku z okazji 40. rocznicy wyzwolenia obozu. Ukazała się na łamach „Gazety Poznańskiej” (27.01.1995). Była hołdem dla starszego kolegi – dziennikarza.


Róża wiatrów

Marek S. Bochniarz

Autor pisze o czytaniu performatywnym sztuki Kiedyś Różą byłam, dziś gniję w kanale…, które odbyło się 7 listopada 2024 roku we Wrocławiu. 


Wypędzona z pamięci. O Róży Luksemburg

Z Weroniką Kostyrko rozmawia Marek S. Bochniarz

Rozmowa z autorką książki Domem moim jest cały świat. Jej opowieść o Róży Luksemburg przywraca o niej pamięć. Jest porywającą lekturą, książką, w której Kostyrko przypomina, jak wielką była ona miłośniczką polskości. Mało kto wie, że pierwszym wyrokiem, na który została skazana Róża, była kara grzywny za publicystykę przeciwko germanizacji Polaków w zaborze pruskim.


Zróżnicowanie religijne warszawskich Żydów u progu nowoczesności

Paweł Fijałkowski

W artykule Fijałkowski pokazuje, jak w życiu religijnym warszawskich starozakonnych pojawiły się ruchy odmieniające oblicze judaizmu lub rozłamujące jego spójność. Autor przygląda się więc frankistom, maskilom i ortodoksom. Zauważa nie tylko antagonizmy, ale i dostrzega próby integracji w obliczu przemian cywilizacyjnych.


Antyżydowska zbrodnia w Przedborzu

Dominik Flisiak

Opowieść o zbrodni w Przedborzu, której dokonano w 1945 roku, już po zakończeniu wojny. Jej ofiarami byli Żydzi, mordercami Polacy.


Sen o pękniętym sercu

Aram Stern

Recenzja spektaklu Ostatni sen Eugenii / Eugenias letzter Traum prezentowanego w ramach 30. Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek „Spotkania” w Toruniu. Sztukę Kuby Kaprala wyreżyserowała Dorota Abbe.


Opozycje, napięcia i konfrontacje

Z Wiktorem Skokiem z zespołu Jude rozmawia Marek S. Bochniarz

Zespół Jude narodził się w 1993 roku na łódzkich Bałutach, biorąc nazwę ze ścian budynków pokrytych swastykami i gwiazdami Dawida. Wiktor Skok jest liderem i wokalistą zespołu. Rozmowę przeprowadzono z okazji wydania nowej płyty zatytułowanej Zakaz.


Pomnik Wypędzonych Wielkopolan

Zbigniew Pakuła

Autor przypomina historię wysiedlania Poznaniaków z miasta po jego zajęciu przez niemieckiego okupanta. Omawia historię pomnika, który odsłonięto w pobliżu dworca w 85. rocznicę pierwszych uwięzień w niemieckim obozie przesiedleńczym. Zastanawia się, dlaczego na pomniku zabrakło odniesienia do poznańskich Żydów, którzy wszyscy musieli opuścić miasto w grudniu 1939 roku.


Śmierci mówię „nie”

Marzena Dobosz

Recenzja książki Bożeny Keff Nieśmiertelny, wydanej przez Wydawnictwo Filtry.


Kup numer

Archiwum numerów

Wybierz rok
WSZYSTKIE
2025
2024
2023
2022
2021

Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024
Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024

Pokaż wiecej na stronie +
Pokaż mniej na stronie -
Ułatwienie dostępu

Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Kontrast
Kontrast
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Podświetlenie linków
Podświetlenie linków
Maska do czytania
Maska do czytania
Podpowiedzi
Podpowiedzi
Kursor
Kursor

Resetuj ustawienia