Wyszukiwanie
Numer 3/2024

W numerze polecamy teksty z tygodnika „Kaliszer Woch”, które z jidysz przetłumaczył Krzysztof Modelski. Są też trzy artykuły poświęcone homoseksualności. Na tematy historyczne piszą Agata Rybińska, Marta Hamielec, Zbigniew Pakuła i Mateusz Pielka. 


NR 3/2024
NR 3/2024
W NUMERZE

Las Rzuchowski, lipiec 2024

Roman Chojnacki

Wiersz napisany po wizycie poety w Obozie Zagłady w Chełmnie nad Nerem.


Wiersze

Jehuda Amichaj

Wiersze Jehudy Amichaja (19242000) z języka hebrajskiego przetłumaczone przez Irit Amiel. Zostały opublikowane na łamach polskojęzycznego tygodnika „Nowiny Kurier” ukazującego się w Izraelu.


Ulica i ślepy zaułek. Dwie śmierci

Demian Fanszel

Wiersz Demiana Fanszela w tłumaczeniu Zbigniewa Dmitrocy.


Świat Majera z Opatowa

Zbigniew Pakuła

Opowieść o Majerze Kirszenblacie, urodzonym w Opatowie malarzu mieszkającym w Toronto. Artykuł powstał na marginesie wystawy w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zatytułowanej (po)ŻYDOWSKIE… Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata.


Żydowscy bojownicy z Polski we francuskim ruchu oporu

Natalia Pakuła

21 lutego 2024 roku odbyła się ceremonia przeniesienia szczątków Missaka Manouchiana i jego żony Melinée do paryskiego Panteonu. Uroczysty pochówek przywódcy paryskiego oddziału Francs-tireurs et partisans – main-d’oeuvre immigrée (FTP-MOI) był jednocześnie uhonorowaniem wszystkich obcokrajowców walczących we francuskim ruchu oporu. W artykule piszemy o paryskim Muzeum Holokaustu, Mémorial de la Shoah, które przygotowało z tej okazji wystawę ukazującą rolę, jaką odegrali żydowscy imigranci we francuskim ruchu oporu. Wystawa prezentowała sylwetki bojowników z których wielu pochodziło z Polski.


Homoseksualność w judaizmie

Paweł Fijałkowski

Zawarty w Torze zakaz uprawiania stosunków seksualnych przez osoby tej samej płci, odnoszący się wyłącznie do mężczyzn, został powtórzony u schyłku starożytności w Talmudzie. Wielu średniowiecznych i nowożytnych rabinów prawdopodobnie uważało pragnienie kontaktu homoseksualnego za część natury ludzkiej, ale jednocześnie zakazywało ulegania mu. Natomiast – pisze w artykule Paweł Fijałkowski – zagadnienie homoseksualności kobiet poruszane było bardzo rzadko, choć z biegiem czasu potępiano ją coraz surowiej. We współczesnym judaizmie stosunek rabinów do homoerotyzmu jest bardzo zróżnicowany. Ortodoksi niezmiennie uważają stosunki homoseksualne za grzech, natomiast według wielu rabinów reformowanych homoseksualizm jest jednym z wariantów ludzkiej seksualności.


SEX. Jüdische positionen

Marek S. Bochniarz

Omówienie wystawy w Muzeum Żydowskim w Berlinie. Jego dyrektorka, Hetty Berg, tak komentowała zorganizowaną ekspozycję: „Seksualność jest uniwersalnym tematem, a my rzucamy światło na jej kluczowe znaczenie w judaizmie. Chcemy zaprezentować zróżnicowanie możliwych punktów odniesienia – dla wielu pokoleń, a także niezależnie od jednostkowych doświadczeń życiowych i pochodzenia. Zwiedzający nie znajdą jednak spójnego obrazu seksualności w judaizmie. Wystawa odsłania wielość stanowisk względem tej kwestii. Poprzez takie podejście Muzeum Żydowskie w Berlinie podważa powszechne stereotypy o życiu żydowskim”.


Pierwszy film gejowski

Marek S. Bochniarz

Film Inaczej niż inni prawdopodobnie jest pierwszym filmem gejowskim, w którym temat homoseksualizmu został podjęty wprost i przy tym niepotraktowany w prześmiewczy, homofobiczny sposób – pisze autor artykułu. Film powstał 1919 roku. Reżyser Richard Oswald opowiada w nim o tragicznych losach skrzypka Paula Körnera. Film, odnaleziony po latach, został wprowadzony do dystrybucji we wrześniu 2006 roku.


Co możemy powiedzieć o Eve Adams?

Agnieszka Czoska

Była lesbijką, Żydówką, komunistką, pisarką… Nazywała się Eve Adams. Z Polski w 1912 roku wyjechała jako Chawa Złoczower. Niezwykłą historię jej życia na łamach czasopisma przypomina Agnieszka Czoska, zapowiadając premierę spektaklu według sztuki napisanej przez Jonathana Neda Katza, która odbyła się na Nowej Scenie Teatru Starego w Krakowie.


Szpital żydowski kiedyś i dziś. Zapiski i wrażenia

A. Ewen Tow

Tekst o kaliskim Szpitalu Starozakonnych powstałym w 1836 roku. Pochodzi z tygodnika „Kaliszer Woch” (1930), tłumaczenie z jidysz Krzysztof Modelski.


Zduńska Wola w tygodniku „Kaliszer Woch”

Wybór krótkich informacji o życiu żydowskim w Zduńskiej Woli z 1930 roku opublikowanych na łamach tygodnika „Kaliszer Woch”. Tłumaczenie z jidysz Krzysztof Modelski. 


Rozmowa z Sigrid Undset na temat nazistów

Izrael Joszua Singer

Wywiad ukazał się w amerykańskim, wydawanym w jidysz dzienniku „Forwerts” 3 maja 1942 roku w dziale poświęconym literaturze. Nie jest to jednak wywiad, lecz artykuł zainspirowany ukazaniem się angielskiego przekładu książki wspomnieniowej Undset. Tłumaczenie artykułu Singera z jidysz: Krzysztof Modelski.


Praprawnuczka Akiwy Egera

Agata Rybińska

Autorka pisze o Reginie Lilientalowej z domu Eger, żyjącej w latach 1875–1924. Artykuł ma na celu upamiętnienie pierwszej żydowskiej etnografki prowadzącej badania w sztetlach Sandomierszczyzny, Lubelszczyzny i Mazowsza. Rybińska przypomina jej religijnych przodków, ona sama jednak odeszła od religii ojców, wyznawała idee lewicowe, życie poświęcając badaniom kultury żydowskiej. 


Rabin Moritz Silberberg (1867–1932)

Marta Hamielec

Portret rabina urodzonego w Poznaniu, gdzie ukończył gimnazjum. Na studia wyjechał do Berlina, by studiować filozofię i języki orientalne. Tam też rozpoczął pracę w szkole Izraelickiej Wspólnoty Synagogalnej Adass Jisroel. Następnie pracował w Bytomiu, Rawiczu i Śremie. Do Poznania wrócił w 1914 roku i został drugim rabinem gminy ortodoksyjnej. Mieszkał przy zbiegu ulic Świętego Wojciecha i Wolnicy. Zmarł w Berlinie.


Strażnik z Bolewickiego Lasu

Zbigniew Pakuła

Artykuł o polskim strażniku obozu pracy przymusowej dla Żydów, noszącego nazwę Buchwerder Forst (Bolewicki Las). 


Oskarżenia o mord rytualny w Skórczu, Dobrzyniu i Chojnicach

Mateusz Pielka

Zdumiewające, że po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku nadal pojawiały się oskarżenia i pogłoski o morderstwach rytualnych z udziałem Żydów. Takie posądzenia odnotowano m.in. w Dobrzyniu, Wągrowcu, Pyzdrach, Zaklikowie, Rzeszowie, Zduńskiej Woli i Sochaczewie. W swoim tekście autor skupia się jedynie na regionie Pomorza, opisując oskarżenia o mord rytualny w trzech miejscowościach.


Recykling „Przemiany” w Nowym Teatrze

Z Grzegorzem Jaremko rozmawia Marzena Dobosz

Rozmowa o spektaklu według prozy Franza Kafki wystawionym w warszawskim Nowym Teatrze.


Chciała zapomnieć

Tomasz Miłkowski

Recenzja monodramu Aliny Świdowskiej inspirowanego książką Adiny Blady-Szwajger I nic więcej nie pamiętam. Monodram Chciała zapomnieć wystawiony został na scenie Teatru Żydowskiego w Warszawie, miał premierę 22 maja 2024 roku.


Muzeum ludzi Olivera Frljicia

Aram Stern

Recenzja spektaklu powstałego na podstawie opowiadania Franza Kafki Przemiana, prezentowanego w ramach 28. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego KONTAKT w Toruniu.


Portret człowieka niewidzialnego

Marek S. Bochniarz

Opowieść o Paulu Austerze, amerykańskim pisarzu, poecie i reżyserze filmowym.


Debora. Pszczółka na kwiatach akacji

Switłana Bresławska

Portret Debory Vogel, jej życia i twórczości.


„Krajobraz, który przeżył śmierć”

Marzena Dobosz

Recenzja książki Jacka Leociaka Podziemny Muranów.


Chwile jasności

Agnieszka Czoska

Recenzja książki Fradl Sztok Białe futra i inne opowiadania.


Wróbel w getcie – fikcja nieprecyzyjna

Aram Stern

Recenzja książki Kristy Cambron Wróbel w getcie.


Krakus z Tel Awiwu

Zbigniew Pakuła

Ryszarda Lowa wspomina Zbigniew Pakuła. Low zmarł 6 lipca 2024 roku w Tel Awiwie. Był autorem kilku książek, redaktorem naczelnym rocznika „Kontury”, współtwórcą Związku Autorów Piszących po Polsku w Izraelu.


Ostatni poeta jidysz

Zbigniew Dmitroca

Recenzja książki Jankewa Glatsztejna Dobranoc świecie, wydanej przez Warsztaty Kultury w Lublinie.


Niebieskie wstążki

Sprawozdanie z uroczystości przy Stadionie Miejskim im. Edmunda Szyca (30 sierpnia 2024 roku). Spotkanie w 81. rocznicę likwidacji obozów pracy przymusowej dla Żydów w Poznaniu i okolicy zorganizowały stowarzyszenia Miasteczko Poznań i Łazęga Poznańska.


Kup numer

Archiwum numerów

Wybierz rok
WSZYSTKIE
2025
2024
2023
2022
2021

Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024
Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024

Pokaż wiecej na stronie +
Pokaż mniej na stronie -
Ułatwienie dostępu

Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Kontrast
Kontrast
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Podświetlenie linków
Podświetlenie linków
Maska do czytania
Maska do czytania
Podpowiedzi
Podpowiedzi
Kursor
Kursor

Resetuj ustawienia