Wyszukiwanie
Numer 1-2/2024

W wiosennym numerze czasopisma polecamy tematy historyczne. Z okazji kolejnej rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim przypominamy powojenne konkursy na plakaty upamiętniające bohaterów i opowiadamy o wystawie fotografii w Muzeum Warszawy. Polecamy teksty poznańskie, odnoszące się do antysemityzmu na Uniwersytecie Poznańskim i do kwestii pamięci o dzielnicy żydowskiej. W 100-lecie śmierci Franza Kafki zamieszczamy artykuły odnoszące się do twórczości wybitnego pisarza.


NR 1-2/2024
NR 1-2/2024
W NUMERZE

Wiersze

Osip Mandelsztam

Mandelsztam zmarł 27 grudnia 1938 roku w łagrze przejściowym Wtoraja Rieczka pod Władywostokiem. Jego ciało wrzucono do zbiorowej mogiły, nigdy nie ustalono prawdziwego miejsca pochówku poety. Pozostały nam jego wiersze, które dla czasopisma przetłumaczył Zbigniew Dmitroca. 


Opowiadania „Nocą” i „We wsi”

Fradl Sztok

Fradl Sztok, także Fradel Sztok, Frances Zinn urodziła się w 1888 roku w Skale Podolskiej. Żydowska poetka i pisarka tworząca w jidysz i po angielsku. Publikowane w czasopiśmie opowiadania z jidisz przetłumaczył Krzysztof Modelski.


Przekładając Kafkę

Łukasz Musiał

Błyskotliwy esej profesora Łukasza Musiała, germanisty, tłumacza, pracującego na Wydziale Neofilologii UAM w Poznaniu, tłumacza między innymi dzieł Franza Kafki. 


Tłumacz w teatrze

Z profesorem Łukaszem Musiałem rozmawia Marek S. Bochniarz

Rozmowa z tłumaczem Franza Kafki o realizacjach teatralnych prozy autora Przemiany.


Życie odwołane

Marzena Dobosz

Recenzja spektaklu w Nowym Teatrze. Przemianę wyreżyserował na warszawskiej scenie Grzegorz Jaremko. Przed premierą, jak przypomina Marzena Dobosz, mówił w wywiadzie, że chciał zrobić przedstawienie o odmowie uczestniczenia w opresyjnej rzeczywistości. O osobie, która wycofuje się z życia, zamyka się w skorupie.


Józef K. po drugiej stronie lustra

Agnieszka Czoska

Autorka pisze o komiksie Proces wydanym przez W.A.B. w 2023 roku. Jego autorami są Chantal Montellier (ilustracje) i David Zane Mairowitz (scenariusz).


Sytuacja kafkowska

Barbara Górecka

Piszemy o wystawie prac studenckich w Ośrodku Kultury Austriackiej UAM w Poznaniu zorganizowanej we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. 


Świadectwa z Getta

Artykuł o wystawie w Muzeum Warszawy zorganizowanej w ramach obchodów 81. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Na ekspozycji zostały zestawione dwie skrajne perspektywy – z wnętrza getta i zza jego granic. Pokazane zdjęcia pochodziły z międzynarodowych archiwów i kilka z nich dołączono do artykułu. Zestawiono je z nielicznymi przedmiotami wydobytymi spod ziemi. Kuratorki wystawy, Anna Duńczyk-Szulc i Aleksandra Sołtan-Lipska, stworzyły poruszającą wystawę. 


Bojownikom o godność narodu żydowskiego

Marta Kapełuś

Artykuł o plakatach wysyłanych na konkursy (w latach 1947 i 1948) na plakaty upamiętniające powstańców w getcie warszawskim. Organizowaniem konkursów zajmowało się Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych (ŻTKSP). Artykułowi towarzyszy osiem kolorowych reprodukcji plakatów.


Szem ha-meforasz jako masońskie utracone słowo

Paweł Fijałkowski

Określenie szem ha-meforasz oznacza dosłownie: imię wydzielone, wyraźnie podane, ewentualnie: imię domagające się objaśnienia. Kabaliści wierzyli, że wypowiedzenie szem ha-meforasz nad ludzką postacią ulepioną z gliny lub włożenie jej do ust zwitka papieru, na którym wypisano tajemnicze imię, może sprawić, iż stanie się ona żywą istotą. Motyw ten pojawił się u schyłku starożytności w Talmudzie Babilońskim, jednakże przepisy na stworzenie golema upowszechniły się dopiero w XII–XIII wieku wraz z rozwojem kabały. W późnym średniowieczu powstawały opowieści, bardzo popularne wśród Żydów niemieckich, począwszy od XVII wieku, w których golem był istotą obdarzoną wielką siłą, ale niemą oraz pozbawioną rozumu i woli, ślepo wykonującą rozkazy. Wielką popularność zyskała legenda o stworzeniu golema przez pochodzącego z Poznania kabalistę i alchemika Jehudę (Judę) ben Becalela Loewa (Löwa), który na przełomie XVI i XVII wieku był naczelnym rabinem w Pradze.


Rabin Klein z żoną – z Kępna do Norymbergii

Agata Rybińska

Autorka snuje ciekawą opowieść zainspirowaną modlitewnikiem, który kupiła w niemieckim antykwariacie. Znalazła w nim dedykację, która pozwoliła jej odczytać losy rabina Kleina z Kępna i jego rodziny. Detektywistyczna praca autorki zaowocowała interesującym artykułem.


Między Prusami a Polską

Mateusz Pielka

Artykuł dotyczy przemian społecznych i politycznych w dobie modernizacji w XIX i XX wieku. Oddziaływały one na ludność żydowską z ogromną siłą i powodowały, że w dobie odrodzenia państwa polskiego żydowska scena polityczna była już bardzo zróżnicowana.


Skrawki żydowskiej przestrzeni

Zbigniew Pakuła

Czy warto kruszyć kopie o synagogę przebudowaną przez Niemców na pływalnię i dlaczego wciąż mówi się, że jest to jedyna synagoga w Poznaniu, która przetrwała wojnę i powojnie? – pyta autor artykułu. Przypomina historię dzielnicy żydowskiej i skrawki przestrzeni, które z niej przetrwały. Smutny artykuł o braku pamięci.


Jakob Steinhardt i żydowska historia Żerkowa

Dominik Flisiak

Opowieść o życiu i twórczości wybitnego malarza na tle jego rodzinnej miejscowości.


Dwie tragedie Lwowa

Switłana Bresławska

Opłakujemy wszystkich, którzy zginęli na naszej ukraińskiej ziemi, brutalnie zamordowani przez niemiecko-nazistowskie i rosyjsko-sowieckie totalitarne potwory. Potępiamy tych, którzy współpracowali z tymi reżimami. Mamy nadzieję na wzajemne przebaczenie między potomkami trzech największych narodów – ukraińskiego, polskiego i żydowskiego – które żyły w Galicji od czasów starożytnych, harmonijnie tworząc jej unikalny świat.


Brudni antysemici na Uniwersytecie Poznańskim

Mateusz Pielka

Omówienie książki Wyparte historie. Antysemityzm na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1919–1939, pracy zbiorowej pod redakcją Macieja Michalskiego i Krzysztofa Podemskiego, opublikowanej przez Wydawnictwo Naukowe UAM.


Dobrzy ludzie z Nadleśnictwa Bolewice

Zbigniew Pakuła

Piątego kwietnia 2024 roku Nadleśnictwo Bolewice upamiętniło obóz pracy przymusowej dla Żydów pracujących w latach 1941–1942 przy budowie Autostrady Rzeszy (Reichsautobahn). Nosił nazwę Buchwerder Forst (Bolewicki Las) i położony był w odległości trzech kilometrów od Nowego Tomyśla. Pracę w nieludzkich warunkach około 350 więźniów upamiętnia teraz tablica informacyjna, którą postawiono dzięki pracownikom, dobrym ludziom z Nadleśnictwa Bolewice.


Rafaela Chwolesa powrót do Wilna

Zbigniew Pakuła

Artykuł zainspirowany otwarciem w Wilnie Muzeum Rafaela Chwolesa, jednego z najwybitniejszych portrecistów stolicy Litwy. Jego powstanie było możliwe dzięki synom malarza, którzy kilka lat po śmierci ojca postanowili część jego dorobku przekazać do Wilna.


Wilno

Szulim (Szalom) Cholawski

Cholawski był badaczem dziejów Europy Środkowej i Wschodniej w czasach Zagłady. Urodził się w Nieświeżu. W Izraelu do końca życia mieszkał w kibucu. Jego żona pochodziła z Poznania. Wspomnienia, przetłumaczone z jidysz przez Krzysztofa Modelskiego, pochodzą z książki Tyle tęsknoty, tyle uroku…


Magiczna rzeczywistość teatru

Marek S. Bochniarz

Artykuł napisany z okazji 150. rocznicy urodzin Maksa Reinhardta i jego wkładu w utworzenie Festiwalu w Salzburgu (w 1920 roku).


Ryszarda z domu Szarlota, aktorka nieoczywista

Aram Stern

Opowieść o słynnej i cenionej aktorce Ryszardzie Hanin, która dopiero pod koniec życia odsłoniła bolesną przeszłość z czasów Zagłady.


Wiera Gran – przywracanie pamięci

Tomasz Miłkowski

Autor omawia spektakle inspirowane losami Wiery Gran. Przełomowymi, jego zdaniem, były książki o artystce napisane przez Remigiusza Grzelę i Agatę Tuszyńską. Przypomniane losy Gran zainteresowały kilku teatralnych twórców i tak powstały spektakle w teatrach Współczesnym, Kamienica i Żydowskim, także w toruńskim Teatrze Muzycznym.


Łączymy się w bólu

Marek S. Bochniarz

Recenzja filmu, który reżyserowała izraelska dokumentalistka Hilla Medalia.


Spotkania przy stole

Marzena Dobosz

Recenzja książki Marca Grossmana Szabatowe przepisy: 100 receptur na żydowskie dania, którą przetłumaczyła Eliza Kasprzak-Kozikowska, a opublikowało Wydawnictwo Znak.


Kup numer

Archiwum numerów

Wybierz rok
WSZYSTKIE
2025
2024
2023
2022
2021

Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024
Nr 4
2024
Nr 3
2024
Nr 1-2
2024

Pokaż wiecej na stronie +
Pokaż mniej na stronie -
Ułatwienie dostępu

Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Powiększenie tekstu
Kontrast
Kontrast
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Interlinia
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Odstępy między literami
Podświetlenie linków
Podświetlenie linków
Maska do czytania
Maska do czytania
Podpowiedzi
Podpowiedzi
Kursor
Kursor

Resetuj ustawienia