Samonienawidzący się Żyd znów atakuje

Data wydarzenia: 
6 lipiec 2018 - 12 lipiec 2018
„Cheder masochizm”, reż. Nina Paley, USA 2018
„Cheder masochizm”, reż. Nina Paley, USA 2018
„Cheder masochizm”, reż. Nina Paley, USA 2018
„Cheder masochizm”, reż. Nina Paley, USA 2018
„Sita Sings the Blues”, reż. Nina Paley, USA 2008
„Sita Sings the Blues”, reż. Nina Paley, USA 2008

Nina Paley – autorka kontrowersyjnej animacji „Sita Sings the Blues”, łączącej wątki z kultury hinduskiej i biografię artystki – powraca, by znów szokować. W „Cheder masochizm” sięga do korzeni rodzinnych i judaizmu, by przepisać Exodus, stawiając w jego centrum Boginię. Film można było zobaczyć na MFFA Animator w Poznaniu.

„Grupa hinduskich fundamentalistów określiła moich hinduskich współpracowników «samonienawidzącymi się Hindusami», a mnie olśniło: «znam to wyrażenie: to moja nacja wymyśliła ten termin!»” - tak genezę pomysłu na „Cheder masochizm” opisała Paley w wywiadzie dla Variety w związku z premierą filmu na MFFA Annecy.

Artystka skonstruowała film w oparciu o narrację wielopoziomową. Narratorem wszystkowiedzącym, który opowiada o święcie pesach, jest Jezus z obrazu Juana de Juanesa „Ostatnia Wieczerza”, w którego usta włożone są wypowiedzi Barry'ego Graya z nagrania z lat 50-tych „The Moise Oysher Seder”. Na poziomie personalnym rozgrywa się rozmowa między reżyserką, reprezentowaną w obrazie pod postacią kozy ofiarnej (w swojej rodzinie pełniła tę funkcję) a ojcem Hiramem Paleyem, ukazanym jako Bój Ojciec. Mówią o judaizmie, który w ich rodzinie stał się jedynie formą pozbawioną wiary, o relacji ojciec-dzieci. Na poziomie historycznym oglądamy fragmenty Exodus, gdy Mojżesz wyprowadził swój lud z Egiptu. Sceny te „udźwiękawiają” takie muzyczne hity, jak „You Gotta Believe” Pointer Sisters, „Go Down Moses” Armstronga, „Helter Skelter” The Beatles, „I Will Survive” Glorii Gaynor, „Woman” Lennona, czy „Paroles, Paroles” Dalidy i Alaina Delona.

Wypada zapytać: w jaki sposób reżyserka zdobyła prawa do tych wszystkich nagrań? Ano nie zdobyła. Moja znajoma zwykła prychać na logo Legalnej Kultury, powtarzając: „kultura powinna być nielegalna”. Nina Paley jest aktywistką wolnej kultury i abolicjonistką praw autorskich. Dlatego materiały wykorzystane w „Cheder masochizmie” pochodzą nie tylko z domeny publicznej, ale także i innych archiwów. Z tego powodu zapewne nigdy nie wejdzie on do komercyjnej dystrybucji. Cytując Paley: „Nie mam pojęcia, w jaki sposób ten film trafi w świat. W ostateczności wycieknie. Nie powinnam mówić, że na szczęście, ale prawdopodobnie. Chcę, by zobaczyło go tylu ludzi, ile tylko się da”.

Marek S. Bochniarz

© Copyright 2014