Brudni antysemici na Uniwersytecie Poznańskim
Zmiany zachodzące w Prusach oraz pozostałych krajach niemieckich miały duży wpływ
na zamieszkującą je ludność żydowską. Podobne przemiany dotykały też Żydów
w pozostałych dwóch zaborach (różne tempo). Społeczność wyznania mojżeszowego
wiązała z unifikacją państw niemieckich nadzieje na poprawę swego bytu i ostateczną
pełną emancypację polityczną. Postęp dokonywał się powoli z oporami kręgów konserwatystów.
W lutym 1861 roku minister spraw wewnętrznych zniósł tryb wyboru radnych żydowskich
w miastach Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Rozpoczęła się dyskusja, czy
Żydzi mogą być dopuszczeni do stanowisk w sądownictwie. Doszło nawet w 1862 roku
do konfliktu między królem a liberałami. Tendencje liberalne w Prusach wpłynęły również
na inne państwa niemieckie. Rok 1859 stanowi ostatni etap emancypacji Żydów we
Frankfurcie nad Menem i Hamburgu. Analogiczny proces miał miejsce także w Wielkim
Księstwie Badenii, w sąsiedniej Wirtembergii. W Prusach Żydów traktowano ciągle jeszcze
jak zbiorowość religijną, jako korporację niekorzystającą z dotacji państwa. Dobra
gminne: cmentarze, synagogi i bożnice obłożono specjalnymi podatkami. Urzędnicy
pracujący w gminie żydowskiej traktowani byli jak pracownicy osobnej korporacji. Szkoły
żydowskie wszystkich stopni utrzymywane były przez członków tych gmin. Z czasem,
w II połowie XIX wieku państwa niemieckie uznały wszystkie wyznania za równe, szkoły
żydowskie zaś za instytucje publiczne tak jak szkolnictwo pozostałych grup etnicznych.
Pełne i bezwarunkowe równouprawnienie zostało wprowadzone dopiero na podstawie
ustawy Związku Północnoniemieckiego z 3 lipca 1869 roku.
Inny stan rzeczy utrzymał się w państwach południowoniemieckich. Tam ustawa
emancypacyjna zaaprobowana przez państwa północnoniemieckie nie została ratyfikowana.
Relikty dawnego systemu społecznego okazały się bardziej żywotne, niż sądzili reformatorzy,
zwłaszcza w Bawarii, gdzie wraz z wprowadzaniem reformy gospodarczej
oraz ustanowieniem swobody wykonywania zawodów przez wszystkich mieszkańców
poprawiało się położenie Żydów. Ustawa Związku Północnoniemieckiego z 1869 roku
rozciągnięta została na całe zjednoczone Cesarstwo Niemieckie na mocy ustawy z 22
kwietnia 1871 roku. Wraz z wprowadzeniem konstytucji dobiegł końca długi, odgórny
proces emancypacji Żydów we wszystkich krajach niemieckich.
(...)